Nhiều người nói rằng Mỹ chọn đội tuyển rất đơn giản và không luyện thi Olympic toán quốc tế. Vậy sự thật thế nào?
Mỹ tham dự Olympic toán quốc tế (viết tắt IMO) lần đầu tiên năm 1974 cùng với Việt Nam. Ngay từ lúc đó họ đã tổ chức luyện thi đội tuyển qua Chương trình Olympic Toán (1) và luyện đội tuyển hàng năm cho đến nay.
Từ năm 2011 trở đi việc chọn đội tuyển Mỹ được bắt đầu từ trước năm thi một năm bằng việc tổ chức lớp luyện thi Olympic Toán mùa hè (viết tắt là MOP). Lớp này gồm 60 học sinh được chọn từ 250 em dự kỳ thi Olympic Toán trẻ quốc gia (USAJOP). Những em này cũng được tuyển theo tổng điểm từ kỳ thi cho học sinh giỏi lớp 10 (AMC 10) và sau đó là kỳ thi học sinh giỏi chọn lọc (AIME). Như vậy, để được tham gia lớp “dự tuyển” luyện thi MOP, học sinh phải lần lượt đạt thành tích cao trong 3 kỳ thi quốc gia (6). Đáng chú ý là họ chọn đội “dự tuyển” từ học sinh lớp 10 và bồi dưỡng khi học lớp 11.
Kết thúc kỳ luyện thi Olympic Toán mùa hè họ sẽ tổ chức kiểm tra 60 học sinh trên để chọn 30 học sinh cho quá trình chọn đội tuyển của năm sau đó. Quá trình này gồm 5 vòng thi kết thúc với cuộc thi Olympic toán quốc gia (USAOM). Đội tuyển sẽ được chọn theo tổng điểm của 5 vòng thi này, không phụ thuộc vào việc có giải thi quốc gia hay không (2). Sau đó đội tuyển còn được luyện thi Olympic Toán mùa hè thêm một lần nữa. Qua đây có thể thấy cách chọn và luyện đội tuyển Mỹ rất bài bản và lâu hơn hẳn Việt Nam.
Ở Mỹ không có hệ thống trường chuyên như ở Việt Nam, nhưng ở các địa phương đều có những trường có chương trình học toán cao hơn những nơi khác. Có trường cũng tổ chức các lớp chuyên toán riêng. Để minh hoạ hãy xem 2 học sinh đầu tiên của đội tuyển Mỹ năm nay (theo thứ tự tên) là Jeff Lin và Derek Liu học ở đâu.
Jeff Lin học ở trường Lexington xếp hạng thứ 2 trong tổng số 1644 trường công của bang Massachusett (3). Trường này có hẳn khoa Toán chuyên về dạy toán “chất lượng cao” (4).
Derek Liu là học sinh của AoPS Academy Carmel Valley ở bang California. AOPS là viết tắt của Art Of Problem Solving, tạm dịch là “nghệ thuật giải toán”. Trong nhiều năm gần đây, phần lớn giải thưởng thi Olympic toán quốc gia Mỹ là của học sinh trường này (5).
Tôi không xem các thành viên khác của đội tuyển Mỹ học ở đâu. Nhưng tôi tin rằng họ phải học các trường và lớp “chuyên” và phải làm toán rất nhiều mới đủ khả năng lọt qua nhiều kỳ thi như thế để vào đội tuyển.
Năm 2022 tôi đến làm việc ở Viện Toán Mỹ (American Institute of Mathematics), có đi chơi ở Carmel và được đồng nghiệp kể về AOPS Academy. Lúc đó tôi không để ý lắm, gần đây mới biết thêm.
(1) https://www.maa.org/the-mathematical-olympiad-program-mop
(2) https://web.evanchen.cc/faq-rules.html
(3) https://www.publicschoolreview.com/lexington-high-school…
(4) https://sites.google.com/lexingtonma.org/lhsmath…
(5) https://sandiego-cv.aopsacademy.org/school/about
(6) https://artofproblemsolving.com/…/United_States_of…
Ảnh: AOPS Academy Carmel Valley
Nguồn bài viết: Thầy Ngô Việt Trung (viện Toán)
Thầy Quy's Blog 